Earth quake | ಭೂಕಂಪಗಳು

 ಭೂಕಂಪಗಳು ( Earth Quake )

ಭೂಕಂಪ ಎಂತರೇನು (What is Earth quake) ? 

                             ಭೂಮಿಯ ಅಂತರಾಳದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಶಿಲಾಪಾಕದ ಚಲನೆಯಿಂದ ಭೂಕಂಪದ ಅಲೆಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಪದರಕ್ಕೆ  ಸಾಗಿದಾಗ ಭೂಕಂಪ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. 

* ಭೂಕಂಪವನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಮಾನ ಸಿಸ್ಮೋಗ್ರಾಫ್ ( ಭೂಕಂಪಲೇಖಿ )

* ಭೋಕಂಪದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿಜ್ಞಾನವೇ ಸಿಸ್ಮೋಲಜಿ. ಇದು ಭೂಕಂಪಗಳು ಸಂಭವಿಸುವ ಸ್ಥಳ, ವೇಳೆ, ವೇಗ, ಮತ್ತು ಭೂಕಂಪನ ಅಲೆಗಳ ದಿಕ್ಕನು ದಾಖಲು ಮಾಡುವ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. 

* ಭೂಕಂಪಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವವರನ್ನು " ಭೂಕಂಪಶಾಸ್ತ್ರಜ್ನ "( ಸಿಸ್ಮೋಲಜಿಸ್ಟ್ ) ಎಂದು ಕರೆಯುತರೆ. 

* ಭೂಕಂಪದ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ರಿಕ್ಟರ್ ಮಾನವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ರಿಕ್ಟರ್ ಎಂಬುವರು 1935ರಲ್ಲಿ ರಿಕ್ಟರ್ ಮಾನವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ದಿ ಪಡಿಸಿದರು. ಇದು 1 ರಿಂದ 10ರವರೆಗಿನ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 

* ರಿಕ್ಟರ್ ಅಲ್ಲದೇ ಮರ್ಸೆಲ್ಲಿ ಮಾಪಕದಿಂದಲೂ ಭೂಕಂಪವನ್ನು ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. 

* ಐಸೋ ಸಿಸ್ಮಲ್ ಲೈನ್ ( Isosesismal ) : ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಭೂಕಂಪನದ ತೀವ್ರತೆ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ರೇಖೆಗೆ ಐಸೋ ಸಿಸ್ಮಲ್ ರೇಖೆ ಎನ್ನುವರು. 

* ಭೂಕಂಪವು ಉಂಟಾಗುವ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಭೂಕಂಪನ ನಾಭಿ / ಭೂಕಂಪನ ಒಳಕೇಂದ್ರ/ ಐಸೋಸೆಂಟರ್ ಎನ್ನುವರು. ಭೂಕಂಬನ ನಾಭಿಯಿಂದ ಅಗಾಧವಾದ ಶಕ್ತಿಯು ಅಲೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಲೂ ಚಲಿಸಿ ಕಂಪನ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. 

* ಭೂಕಂಪನ ನಾಭಿಯಿಂದ ಲಂಬಕೋನದಲ್ಲಿರುವ ಭೂಮೇಲ್ಮೈನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಭೂಕಂಪನ ಬಾಹ್ಯ ಕೇಂದ್ರ or ಎಪಿಸೆಂಟರ್ or ಭೂಕಂಪನ ಹೊರ ಕೇಂದ್ರ ಎನ್ನುವರು. 

Earth quake

ಭೂಕಂಪಕ್ಕೆ(Earth quake) ಕಾರಣಗಳು 

                         ಭೂ ನಡುಗುವಿಕೆಯ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ಕೊಡ ಹಲವಾರು ಭೌಗೋಳಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಅಂಶಗಳು ಭೂ ನಡುಗುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.  ಅವುಗಳೆಂದರೆ 

1) ಭೌಗೋಳಿಕ ಕಾರಣ 

   * ಭೂ ಸ್ವರೂಪದ ರಚನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ :- 

                                                 ಭೂಮಿಯ ಶಿಲಾ ಪದರದ ಮೇಲಿರುವ ಮಡಿಕೆ ಪರ್ವತಗಳು, ಸ್ತರ ಭಂಗಗಳು, ಬೃಹತ್ ಆಕಾರದ ಶಿಲಾಸ್ತರಗಳ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಭೂಕಂಪಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.

   * ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಕಂಪನಗಳು :-

                                               ಮ್ಯಾಂಟೆಲ್ ಪದರದ ಆಳದಿಂದ ಸ್ಪೋಟಿಸುವ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳು ಭೂ ನಡುಗುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.

2) ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಕಾರಣಗಳು :- 

                                               ಆಧುನಿಕ ಮಾನವನು ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಸ್ವಂತಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವುಗಳ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಇದು ಭೂಕಂಪಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾ : ಬೃಹತ್ ಆಕಾರದ ಅಣೆಕಟ್ಟೆಗಳು, ಆಳವಾದ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಭೂ ಅಂತರ್ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಣುಸ್ಪೋಟ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮುಂತಾದ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಭೂಕಂಪ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

ಭೂಕಂಪನದ ಅಲೆಗಳು :-

                                        ಭೂಕಂಪನ ನಾಭಿಯಿಂದ ಹೊರಡುವ ಅಲೆಗಳು ಸುತ್ತಲೂ ವೃತ್ತಕಾರದಲ್ಲಿ ಹೊರಡುತ್ತವೆ. ಈ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಮೂರು ವಿಧದ ಅಲೆಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. 

1) ನೀಳ ಅಲೆ   2) ಅಡ್ಡ ಅಲೆ   3) ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳು 

1)ನೀಲ ಅಲೆ ( Longitudinal  Waves ):-

                         Push (ತಳ್ಳುವ) ಅಲೆಗಳು - ಇವುಗಳನ್ನು P ಅಲೆಗಳು, ತಳ್ಳುವ ಅಲೆಗಳು, ಊರ್ದ್ವಮುಖ ಅಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಒತ್ತುವ ಅಲೆಗಳು ಅಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವು ಮೊದಲು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈನ್ನು ತಲುಪುವ ಅಲೆಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಲೆಗಳು ಎನ್ನುವರು. ಇವುಗಳ ವೇಗ ಸೇಕಂಡಿಗೆ 4 ರಿಂದ 13 ಕಿ. ಮೀ ಘನ, ದ್ರವ, ಅನಿಲಗಳು ಮೂರು ಮಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲೂ ಚಳಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ಹಾನಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಕ ಅಲೆಗಳು ಎನ್ನುವರು. 

2) ಅಡ್ಡ ಅಲೆಗಳು ( Transverse Waves ):-

                      ಈ ಅಲೆಯನ್ನು P ಅಲೆ ಬಂದ ನಂತರ ಬರುವ ಅಲೆಗಲಾಗಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ದ್ವಿತೀಯ ಅಲೆಗಳು ಎನ್ನುವರು. ಇವುಗಳು ಚಲನ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಲಂಬಕೊನದಲ್ಲಿ ಕಣಗಳ ಚಾಲನೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಕಂಪನ or ಕುಲುಕುವ ( shake ) ಅಲೆ ಎನ್ನುವರು. ಇವು ದ್ವಿತೀಯ ಅಲೆಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು S ಅಕ್ಷರದಿಂದ ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಇವುಗಳ ವೇಗ ಸೇಕಂಡಿಗೆ 4 ರಿಂದ 6 ಕಿ. ಮೀ ಘನ, ದ್ರವ, ಮತ್ತು ಆನಿಲ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಚಳಿಸುತ್ತವೆ. ದ್ರಾವದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಲಾರವು. 

3) ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳು ( Surface Waves ):- 

                      ಇವುಗಳನ್ನು ಉದ್ದ ಅಲೆಗಳು, L ಅಲೆಗಳೆನ್ನುವರು. ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಂಪನ ಉಂಟು ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಅತಿ ವಿನಾಶಕಾರಿ. ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳು ಅಡ್ಡ ಅಲೆಗಳ ನಂತರ ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳು P ಮತ್ತು S ಅಲೆಗಳ ನಂತರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳ ವೇಗ ಸೆಗಂಡಿಗೆ 3 ರಿಂದ 4 ಕಿ. ಮೀ ಇರುತ್ತದೆ.  ಇವುಗಳನ್ನು ರೇಲೆ  ಮತ್ತು ಲವ್ ಎಂಬ ಭೂಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ನರ ಅನ್ವೇಷಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ರೇಲೆ ಅಲೆಗಳು( Rayliegh wave ) or ಲವ್ ಅಲೆಗಳು ( Love Wave ) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ಹಾನಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. 

ಸುನಾಮಿ :- ಸಮುದ್ರ & ಸಾಗರ ತಳದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಭೂಕಂಪನಗಳಿಂದ ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ ಭೀಕರ ಅಲೆಗಳು ತೀರಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಸುನಾಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸುನಾಮಿ ( ಸು -- ಬಂದರು ನಾಮಿ -- ಅಲೆ ) ಎಂಬ ಪದವು ಜಪಾನ್ ಭಾಷೆಯ ಪದವಾಗಿದ್ಡು ಇದರ ಅರ್ಥ ತೀರಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುವ ಎತ್ತರದ ಅಲೆಗಳು ಎಂದರ್ಧ.